Edukacja geograficzna jako przestrzeń partycypacji
DOI:
https://doi.org/10.24917/20845456.18.1Abstrakt
Przedmiotem opracowania są formy partycypacji szkolnej odnoszące się do szkolnej edukacji geograficznej. Zastosowano dwie metody badań - analizę porównawczą oraz sondaż z wykorzystaniem kwestionariusza geoankiety. Wynikiem tych badań było wyróżnienie najważniejszych treści wybranych podstaw programowych oraz opracowań geograficzno-dydaktycznych odnoszących się do partycypacji szkolnej, a także rozpoznanie form tej partycypacji uczniów i nauczycieli. Wykorzystując geoankietę jako przykład Partycypacyjnych Systemów Informacji Geograficznej zaprezentowano studium przypadku z Poznania: opracowanie przez nauczycieli mapy cyfrowej wspierającej organizację zajęć terenowych. Stwierdzono, że uczniowie i nauczyciele rzadko podejmują inicjatywy o charakterze partycypacji. Istotną przesłanką do podjęcia takich działań są zarówno globalne wyzwania ekologiczne, jak i stan środowiska lokalnego. Wśród działań uczniów o charakterze partycypacji są takie, które wymagają aktywności praktyczno-technicznej oraz emocjonalno-artystycznej (kulturalnej). Ich przykładami są utworzenie pomocy dydaktycznej lub zorganizowanie wydarzenia o tematyce ekologicznej, mającego związek z zajęciami terenowymi realizowanymi poza budynkiem szkoły. Potrzebne jest zaproponowanie metod (lub strategii) kształcenia, która sprzyjałaby zwiększeniu częstości występowania inicjatyw o charakterze partycypacji w szkolnej edukacji geograficznej. Przedstawione w pracy wyniki badań oraz ustalenia stanowią część dysertacji doktorskiej D. Abramowicza pt. „Partycypacja społeczna a edukacja geograficzna - znaczenie Partycypacyjnych Systemów Informacji Geograficznej w organizowaniu zajęć terenowych (2022).
Bibliografia
Abramowicz, D. (2022). Partycypacja społeczna a edukacja geograficzna - znaczenie Partycypacyjnych Systemów Informacji Geograficznej w organizowaniu zajęć terenowych. Praca doktorska. Poznań: Archiwum Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Angiel, J. (2019). O potrzebie edukacji geograficznej na rzecz odnajdywania tożsamości miejsc i tworzenia ładu przestrzennego. „Czytanie” i „pisanie” krajobrazu. W: J. Angiel, E. Szkurłat (red.), Miejsce i przestrzeń. Edukacja geograficzna w ujęciu humanistycznym. Poznań-Warszawa: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 33-47.
Angiel, J., Hibszer, A., Szkurłat, E. (2020). Zajęcia terenowe w kształceniu geograficznym. Od teorii i idei dydaktycznych do praktyki szkolnej. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Arnstein, S. (1969). Aladder of citizen participation. Journal of the American Institute of Planners, 35(4), 216-224. DOI: 10.1080/01944366908977225.
Bathgate, T., Romios, P. (2011). Consumer participation in health: Understanding consumers as social participants. La Trobe: La Trobe University, Institute for Social Participation and Health Issues Centre.
Bąkowska, E., Kaczmarek, T., Mikuła, Ł. (2017). Wykorzystanie geoankiety jako narzędzia konsultacji społecznych w procesie planowania przestrzennego w aglomeracji poznańskiej. Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej, Roczniki Geomatyki, 2(77), 147-158.
Borowska, J. (2014). Partycypacja uczniów w procesie uczenia się a ich płeć i wiek. Zarządzanie Publiczne, 2(26), 163-175.
Charzyński, P., Podgórski, Z., Zaklikiewicz, A. (2004). Próba klasyfikacji metod aktywizujących stosowanych w nauczaniu geografii. W: M. Tracz, Z. Zioło (red.), Polska dydaktyka geografii jako nauka i sztuka. Kraków: Akademia Pedagogiczna, 34-44.
Frączak, P., Skrzypiec, R. (2010). Zarządzanie społecznością lokalną - aktywność obywatelska i rozwój lokalny. Przypadek Lesznowoli. W: B. Lewenstein, J. Schindler, R. Skrzypiec (red.), Partycypacja społeczna i aktywizacja w rozwiązywaniu proble‑
mów społeczności lokalnych. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 81-95.
Fromm, E. (1976). Mieć czy być? Warszawa: Wydawnictwo Rebis.
Hart, R. (1992). Children’s Participation: from Tokenism to Citizenship. Florencja: UNICEF Innocenti Research Centre.
Janik, A. (2017). Partycypacja dzieci - wprowadzenie do zagadnienia. Stocznia. Pozyskano z: https://partycypacjaobywatelska.pl/wp‑content/uploads/2017/01/Partycypacja‑dzieci_wprowadzenie_Agnieszka‑Janik.pdf (dostęp: 9 listopada 2022 r.)
Jankowski, P., Czepkiewicz, M., Młodkowski, M., Zwoliński, Z. (2015). Geo‑questionnaire: A Method and Tool for Public Preference Elicitation in Land Use Planning. Transactions in GIS, 20(6), 903-924.
Jankowski, P., Kaczmarek, T., Zwoliński, Z., Bąkowska‑Waldmann, E., Brudka, C., Czepkiewicz, M., Mikuła, Ł., Młodkowski, M. (2018). Zastosowanie aplikacji geoankiety i geodyskusji w partycypacyjnym planowaniu przestrzennym - dobre praktyki. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Jankowski, P., Kaczmarek, T., Zwoliński, Z., Mikuła, Ł., Wójcicki, M., Bąkowska, E., Czepkiewicz, M., Młodkowski, M., Brudka, C. (2017). Narzędzia internetowe w konsultacjach społecznych w planowaniu przestrzennym. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kaźmierczak, T. (2015). Partycypacja publiczna: pojęcie, ramy teoretyczne. W: A. Olech (red.), Partycypacja publiczna. O uczestnictwie obywateli w życiu wspólnoty lokalnej. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, 83-99.
Kołodziejczyk, J. (2011). Partycypacja uczniów, rodziców i nauczycieli w zarządzaniu szkołą. W: G. Mazurkiewicz (red.), Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym, Refleksje. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 179-199.
Komisja Edukacji Geograficznej Międzynarodowej Unii Geograficznej, (2016). Międzynarodowa Karta Edukacji Geograficznej. Pekin, Międzynarodowa Unia Geograficzna.
Kotus, J. (2018). Partycypacja‑aktywność‑podmiotowość. Krok wstecz czy postęp rozwoju społeczeństwa obywatelskiego? W: T. Markowski, P. Legutko‑Kobus, E. Ryźlak (red.), Teoretyczne i aplikacyjne wyzwania współczesnej geografii społeczno‑ekonomicznej. Warszawa: Polska Akademia Nauk, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 119-131.
Leigers, K.L. (2017). Social Participation in schools: Developing the role of occupational therapy practitioners. Lexington: Theses and Dissertations‑Rehabilitation Sciences, 41, University of Kentucky.
Ławiński, A. (2021). Umiejętności nauczycieli w konstruowaniu zadań z geografii opartych na mapach cyfrowych i platformach cyfrowych. W: A. Hibszer, E. Szkurłat (red.), Kształtowanie i ocenianie umiejętności w edukacji geograficznej - założenia
teoretyczne i ich praktyczna weryfikacja. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 157-171.
Naumiuk, A., Bron, M. (2017). Budżet partycypacyjny w kształtowaniu wspólnej przestrzeni lokalnej - potencjał edukacyjny i inspiracje pedagogiczne. Pedagogika Społeczna, 3(65), 37-54.
Pestoff, V., Osborne, S.P., Brandsen, T. (2006). Patterns of co‑production in public services: Some concluding thoughts. Public Management Review, 8, 591-599.
Piotrowska, I., Abramowicz, D., Cichoń, M., Sypniewski, J. (2022). Determinants and challenges of distance geographical education in Polish schools. International Research in Geographical and Environmental Education, 1-17. DOI:10.1080/10382046.2022.2084269.
Słowińska, S. (2021). Możliwości uczestnictwa w kulturze dzieci i młodzieży w projektach edukacji kulturowej. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 40(4), 243-261. DOI: 10.17951/lrp.2021.40.4.243-261
Szczęsna, J. (2018). Edukacja do turystyki zrównoważonej i odpowiedzialnej w ramach edukacji szkolnej. W: A. Hibszer, E. Szkurłat (red.), Nauczyciel geografii wobec wyzwań reformowanej szkoły. Sosnowiec: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 233-248.
Szedzianis, E., Sendecka, Z., Nych, R., Kamińska P. (2017). Nieeksperymentalne metody aktywizujące w ponadpodstawowej edukacji przyrodniczej. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Wajchman, S., Borzyszkowski, W., Matulewski, P. (2014). Rola edukacji przyrodniczo‑leśnej w kształtowaniu proekologicznych postaw społeczeństwa. W: M.K. Terlecka (red.), Edukacja ekologiczna. Wybrane problemy. Krosno: Armagraf, 127-137.
Wójcicki, M. (2018). Formy i zakres partycypacji społecznej w procesie planowania przestrzennego w Poznaniu. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Ziółkowski, P. (2015). Teoretyczne podstawy kształcenia. Bydgoszcz: Wydawnictwo uczelniane WSG.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Złożenie artykułu do druku oznacza wyrażenie zgody na bezpłatne (tj. bez honorariów autorskich) przeniesienie autorskich praw majątkowych na Wydawcę i zezwolenie na wydanie pracy w postaci drukowanej w dowolnej liczbie egzemplarzy oraz zamieszczenie jej w postaci otwartego dostępu na stronie internetowej czasopisma, w bibliotekach cyfrowych oraz innych cyfrowych platformach wydawniczych, z którymi Wydawca zawarł lub zawrze stosowne porozumienie o udostępnianiu. W przypadku artykułów wieloautorskich przyjmuje się, że autor zgłaszający pracę („correspondingauthor”) ma pełnomocnictwo do reprezentowania pozostałych współautorów w tym zakresie. Autorzy są proszeni o podpisanie stosownego oświadczenia w tej sprawie.
