Przestrzenne zróżnicowanie miast średniej wielkości w Polsce wg dojazdów do pracy

Autor

  • Monika Panecka-Niepsuj Uniwersytet Jagielloński, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Zakład Geografii Ludności, Osadnictwa i Rolnictwa

Słowa kluczowe:

dojazdy do pracy, mierniki mobilności, migracje wahadłowe, strefa dojazdów do pracy

Abstrakt

Skuteczne zarządzanie i planowanie rozwoju miast wymaga uwzględniania coraz mocniejszych powiązań pomiędzy miastami i ich zapleczem. Obecne tendencje sprawiają, że nie można spoglądać na miasta jako odrębne jednostki funkcjonalne. Część funkcji miasta, przekracza bowiem jego granice administracyjne. W związku z tym wokół niemal każdego miasta tworzy się strefa z gęstymi powiązaniami, która wraz z miastem tworzy funkcjonalny obszar miejski. Oddziaływanie każdego miasta jest wprost proporcjonalne do jego wielkości i rangi, natomiast odwrotnie proporcjonalne do odległości. Powiązania między miastem i jego otoczeniem określane są za pomocą powiązań funkcjonalnych, tj. dojazdów do pracy, edukacji, usług itp. Te przemieszczenia wahadłowe nabierają coraz większego znaczenia praktycznego, przy tworzeniu planów zagospodarowania przestrzennego, polityk transportowych i strategii mobilności. Autorka ukazuje przestrzenne zróżnicowanie miast średniej wielkości w Polsce pod względem wielkości dojazdów do pracy. Badanie opiera się na miernikach określających migracje wahadłowe były to: współczynniki wyjazdów, przyjazdów, salda przepływów oraz ilorazu przepływów. Polacy są mobilnym narodem. Co czwarty mieszkaniec Polski dojeżdża do pracy poza gminę swojego zamieszkania. Miasta średnie pozostają w cieniu dużych pod względem atrakcyjności ich rynków pracy. Największe przepływy ludności z miast średniej wielkości notuje się w granicach największych aglomeracji, na co zasadniczy wpływ ma bliskość wielu miast oraz dogodne połączenia między nimi. Jednostki te odznaczają się ujemnym saldem przepływów, podczas gdy w obszarach peryferyjnych saldo to dla miast średnich cechuje się dodatnimi wartościami.

Bibliografia

Berg van den, L., Drewett, R., Klaassen, L.H., Rossi, A., Vijverbeg, C.H.T. (1982). Urban Europe. A Study of Growth and Decline. Oxford: Pergamon Press.

Berry, B.J.L. (1964). Cities as System Within Systems of Cities. Papers (and Proceedings) of the Regional Science Association, 13, 147–163.

Boustedt, O. (1970). Stadtregionen, Akademie für Raumforschung u. Landesplanung: Handwörterbuch der Raumforschung und Raumordnung, Hannover.

Bul, R. (2013). Migracje wahadłowe mieszkańców aglomeracji poznańskiej w okresie intensywnej suburbanizacji. Rozprawa doktorska, Poznań, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Dziewoński, K. (1977). Rozmieszczenie i migracje ludności a system osadniczy Polski Ludowej. Prace Geograficzne, 117, 191–225.

Hall, P., Hay, D. (1980). Growth Centres in the European Urban System. Heinemann Educational Books, London.

Informacja o wynikach badania przepływów ludności związanych z zatrudnieniem w Polsce. (2009). Główny Urząd Statystyczny.

Klapka, P., Frantál, B., Halás, M., Kunc, J. (2010). Spatial organisation: development, structure and approximation of geographical systems. Moravian Geographical Reports, 3/2010, 53–66.

Korcelli, P. (1981). Regiony miejskie w systemie osadniczym Polski. W: K. Dziewoński, P. Korcelli (red.), Studia nad migracjami i przemianami systemu osadniczego w Polsce, Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 140, 189–212.

Kruszka, K. (2010). Dojazdy do pracy w Polsce. Terytorialna identyfikacja przepływów ludności związanych z zatrudnieniem. Poznań: Główny Urząd Statystyczny Urząd Statystyczny w Poznaniu.

Kunzmann, K.R. (2010). Medium-sized Towns, Strategic Planning and Creative Governance in the South Baltic Arc. Making Strategies in Spatial Planning Urban and Lanscape Perspectives, 9, 27–45.

Lijewski, T. (1967). Dojazdy do pracy w Polsce. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 15, Warszawa.

Rakowska, J. (2014). Codzienne dojazdy do pracy jako ekonomiczne kryterium rządowych klasyfikacji i delimitacji obszarów. Studia Regionalne i Lokalne, 3(57), 46–59.

Śleszyński, P. (2011). Identyfikacja i ocena powiązań funkcjonalnych. W: P. Śleszyński (red.), Znaczenie ośrodków miejskich oraz ich hierarchicznych powiązań dla regionalnego i lokalnego rozwoju ekonomicznego i społecznego Polski Wschodniej, PAN Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego, Ekspertyza wykonana na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego na potrzeby aktualizacji Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020, Warszawa, 59–83.

Śleszynski, P. (2012). Struktura przestrzenna dojazdów pracowniczych w Polsce w 2006 r. W: R. Rosik, R. Wiśniewski (red.), Dostępność i mobilność w przestrzeni, IGiGP PAN, Warszawa, 23–34.

Tacoli, C. (1998). Rural-urban interactions: a guide to the literature. Environment and Urbanization, 10(1), 147–166.

Wiśniewski, R. (2012). Codzienne dojazdy do pracy – metodyczne aspekty badania wielkości i struktury dojazdów na przykładzie Białegostoku. Studia Regionalne i Lokalne, 3(49), 50–64.

Zborowski, A. (2005). Przemiany struktury społeczno-przestrzennej regionu miejskiego w okresie realnego socjalizmu i transformacji ustrojowej (na przykładzie Krakowa). Kraków, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ.

Zborowski, A. (2009). Zmiany zasięgu oddziaływania miast w Polsce w okresie transformacji systemowej, na przykładzie dojazdów do pracy. W: Z. Górka, A. Zborowski (red.), Człowiek i rolnictwo, Kraków, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, 249–262.

Zborowski, A. (2011). Changes in the Range of Infuence of Medium-size Towns in South-eastern Poland in the Turn of the 21st Century. W: A. Runge, A. Kluczabski (red.), Medium-size Towns of Central-eastern Europe in the Period of Economic System Transformation and Social Changes, Kharkiv, Publishing House ADNDU, 117–133.

Pobrania

Opublikowane

2015-12-14

Numer

Dział

Artykuły